نکات مهم زنجیره تامین
لجستیک که ریشه یونانی دارد در لغت اینطور معنی شده است که به بخشی از تاسیسات نظامی که عهده‌دار وظیفه تدارک و انتقال تجهیزات جنگی و نیروی انسانی است گفته می‌شود.
اما امروزه مفهومی تخصصی‌تر برای لجستیک یا ترابری تعیین شده است، معنای مرتبط لجستیک با تاسیسات نظامی مربوط به دوران جنگ جهانی دوم بوده است اما پس از این دوران و با افزایش رقابت شدید بین صنایع مختلف این مفهوم به مدیریت هزینه‌های نامحسوس مربوط به حمل و نقل انبارداری و به طور کلی پروسه تولید و نگهداری محصولات توسعه پیدا کرد.
به بیان ساده‌تر لجستیک مراقبت و حفظ مرسوله از مبدا اولیه یعنی تحویل از خط تولید تا زمان رسیدن به دست مشتری را در بر می‌گیرد.
لجستیک چیست؟
امروزه با پیچیدگی‌های بیشتر مواد و منابع در شرکت‌های تامین کننده و همچنین گسترده شدن زنجیره‌های تامین در دنیا، نیاز به مدیریت لجستیک بیش از پیش احساس می‌شود.
به طور کلی تمامی فعالیت‌هایی که یک سازمان یا مجموعه جهت ارائه خدمات یا کالا به مشتریان انجام می‌دهد تحت عنوان زنجیره تامین شناخته می‌شود و لجستیک به عنوان بخشی از زنجیره تامین نیاز به مدیریت دارد گرچه لجستیک برگرفته از اصطلاحات مربوط به علوم نظامی است اما امروزه در صنایع مختلف کاربرد دارد.
لجستیک تاثیر مستقیمی بر رونق کسب و کارهای مختلف دارد چرا که دربرگیرنده فرایند انتقال یک کالای تولید شده از نقطه‌ای به نقطه دیگر است و بنابراین با مدیریت کارآمد آن می‌توان به نتایجی همراه با رضایت مشتری و کاهش هزینه‌های کلی دست یافت.
همانطور که در تعریف لجستیک اشاره کردیم؛ لجستیک در تامین مواد اولیه نقش موثری دارد چرا که با انتخاب تامین کننده با قیمت پایین‌تر می‌توان مواد خام مورد نیاز برای تولید را تامین کرد و با محاسبه و مدیریت عوامل و هزینه‌های مختلف می‌توان اقدام به یافتن منبع مناسب جهت تامین مواد اولیه کرد که این فرایند تحت عنوان منبع یابی استراتژیک شناخته می‌شود و مدیریت لجستیک نقش مهمی در آن دارد.
همچنین مفهوم اولیه لجستیک در حمل و نقل و انتقال فیزیکی یک کالای تولید شده از نقطه‌ای به نقطه دیگر است و بنابراین شرکت با مدیریت هزینه‌ها و انتخاب نحوه مناسب حمل و نقل می‌تواند بهینه‌ترین مسیرها را جهت حمل و نقل، به لحاظ تعرفه‌های مربوط به گمرک، سرعت انتقال و… انتخاب نماید بنابراین مدیران بخش حمل و نقل با بررسی صورت حساب‌ها و مدیریت و تجزیه تحلیل آنها می‌توانند تصمیمی مناسب اتخاذ نمایند.
همچنین نقش مهم لجستیک تنها محدود به فرآیند حمل و نقل نمی‌شود چرا که در خصوص انبارداری نیز برنامه‌ریزی‌های لجستیک برای ترتیب قرارگیری کالاها در انبار و همچنین توجه به زمان تحویل، نوع کالاها از جهت فساد پذیری و…اثرگذار است.
اهمیت لجستیک
لجستیک با مدیریت حرکت افراد و منابع مورد نیاز جهت جریان انتقال محصولات تولید شده از خط تولید تا مشتریان نهایی ارتباط دارد و بنابراین برای ایجاد و حفظ تعادل در زنجیره تامین بین عرضه کالاهای تولید شده و تقاضا و همچنین مدیریت موجودی‌ها و تضمین رضایت مشتری مدیریت لجستیک بسیار حائز اهمیت و قابل توجه است.
لجستیک به سه نوع کلی تقسیم بندی می‌شود؛
- لجستیک درونی:
لجستیک درونی که زیر مجموعه انواع لجستیک است به فرایند انتقال مواد خام از تامین کننده مواد اولیه به تولید کننده گفته می‌شود، مدیریت لجستیک درونی شامل سفارش دهی خودکار و سفارش گردانی می‌شود و بنا به مدیریت لجستیک تولید کنندگان کالاهای مختلف همواره مواد مورد نیاز خود برای تولید کالاهای جدید را در اختیار خواهند داشت.
بیشتر فرایند مدیریت لجستیک درونی دربرگیرنده سفارش مواد اولیه است تا مواد اولیه همیشه در دسترس تولید کنندگان کالاها باشد.
- لجستیک بیرونی:
لجستیک بیرونی در معنای انتقال محصولات و کالاهای نهایی ساخته شده به مرحله دیگر در زنجیره تامین می‌باشد، معانی مختلفی از لجستیک بیرونی برداشت می‌شود مثلاً انتقال محصولات تولید شده از تولید کنندگان به انبار، یا مراکز سفارش گردانی یا مراکز توزیع و حتی ارسال آنها به مشتریان و خرده فروشان یا سایر مقاصد نهایی مشمول عنوان لجستیک بیرونی قرار می‌گیرند.
این نکته قابل توجه است که مدیریت لجستیک بیرونی بدون ارتباط با لجستیک درونی نیست چرا که هرگونه اخلال در امر لجستیک درونی در زنجیره تامین باعث ایجاد واکنش زنجیره‌ای در فرایندهای مربوط به لجستیک بیرونی نیز می‌گردد و بنابراین منجر به اختلال در کل زنجیره تامین می‌گردد.
نوع سوم از انواع لجستیک به لجستیک معکوس نامیده می‌شود؛
- لجستیک معکوس:
لجستیک معکوس فرایند بازگردانی کالاها در زنجیره تامین از مصرف کننده یا کاربر نهایی به مراکز سفارش گردانی توضیح خرده فروشی‌ها یا حتی تولید کنندگان است در واقع لجستیک معکوس مخصوص کالاها و محصولات آسیب دیده یا مشکل‌دار است که نیازمند تعمیر یا نوسازی باشند. همچنین لجستیک معکوس دربرگیرنده انتقال کالاها از مصرف کنندگان به تولیدکنندگان در خصوص کالاهایی است که دفع آنها مستلزم رعایت فرایند خاصی باشد.
ارکان اثرگذار بر مدیریت لجستیک
مؤلفه‌های مختلفی در مدیریت لجستیک موثر هستند از جمله آنها می‌توان به برنامه‌ریزی در لجستیک اشاره کرد چرا که برنامه‌ریزی با کمک به ایجاد تعادل در تقاضا و عرضه می‌تواند به رشد صنعت کمک نماید همچنین برنامه‌ریزی در خصوص مراحل مختلف مربوط به انبارداری و جابه‌جایی و حمل و نقل کالاها می‌تواند از مشکلاتی مانند عرضه ناکافی، آسیب به محصول و موارد دیگر جلوگیری نماید.
رکن بعدی اثرگذار در مدیریت لجستیک بسته‌بندی است، با بسته‌بندی ایمن کالاها می‌توان به جابه‌جایی و حمل و نقل آسان و سریع کالاها و دستیابی به موقع مشتریان دست یافت.
مولفه دیگر که در مدیریت لجستیک اثرگذار است مدیریت موجودی است؛ با نگهداری اطلاعات در خصوص موجودی کالاها و بررسی میزان دسترسی انبارها و تقاضاهای بازار می‌توان به ایجاد تعادل در عرضه و تقاضا کمک کرد.
آثار مهم مدیریت لجستیک
مدیریت لجستیک همانطور که اشاره شد به دلیل اثرگذاری مهمی که در فرایند تولید و توزیع دارد می‌تواند به عنوان یکی از مسائل مهم کسب و کار شناخته شده و فرایند یک صنعت را تحت تاثیر قرار دهد.
اولین و مهم‌ترین اثر و مزیت اصلی مدیریت لجستیک ایجاد شفافیت در زنجیره تامین است در واقع مدیریت لجستیک کمک می‌کند تا صنایع مختلف در زمینه‌های گوناگون کسب و کارها به مدیریت بهتر هزینه‌ها اقدام کنند و ناکارآمدی‌های پیش آمده در مسیر زنجیره تامین را کاهش داده و مشکلات زنجیره تامین را شناخته و برطرف نمایند. همچنین مدیریت لجستیک به برنامه‌ریزی تقاضا و شناخت دقیق فرصت‌های بازار کمک می‌نماید.
دیگر اثر بهره‌بندی از مزایای خدمات لجستیک کاهش سربار است بدین ترتیب که با مدیریت لجستیک صنایع مختلف قادر می‌شوند که با کنترل مستمر و پیوسته موجودی‌ها هزینه‌های اضافه در خصوص حوزه‌های مانند حمل و نقل، انبار و… را کاهش دهند.
دیگر مزیت استفاده از خدمات لجستیک بهبود تجربه مشتریان است؛ واضح است که تجربه عالی مشتریان محرکی جهت فروش بیشتر در آینده و تکرار فروش است، عواملی همچون تحویل دقیق و سریع سفارش‌ها منجر به رضایت بیشتر مشتریان و وفاداری آنان به برند و فروش در آینده می‌گردد.
اثر مهم دیگر لجستیک، پیشگیری از بروز هرگونه ضرر و زیان است چرا که مدیریت لجستیک کمک می‌کند سازمان‌ها و شرکت‌ها و صاحبان صنایع امکان ردیابی دارایی‌ها را داشته باشند تا از بروز هرگونه انحراف غلط جلوگیری کرده و همچنین با اطلاع از شرایط ذخیره سازی و با مدیریت شرکت حمل و نقل بین المللی بهینه و شرایط نگهداری و انبارداری کالاها از بروز هرگونه خرابی یا فساد و آسیب در کالاهای تولید شده جلوگیری شود.
مدیریت لجستیک می‌تواند به پشتیبانی از توسعه کمک کند چرا که با پیش بینی دقیق تقاضا و محاسبه نیازهای موجود در بازار و ایجاد تناسب بین سفارش و تولید، به سازمان‌ها و صاحبان صنایع کمک می‌کند که تعداد بیشتری از سفارش مشتریان را آماده کرده و ارائه نماید.
و مهم‌ترین اثر مدیریت لجستیک برخورداری از مزیت رقابتی و حفظ آن است چرا که با اقدام به این عمل نتایجی همچون تحویل به موقع سفارش‌ها به مشتریان ایجاد می‌شود که منجر به تجربه مفید مشتری و عاملی برای تکرار خرید و افزایش اعتبار برند و تبلیغ غیر مستقیم آن صنعت یا کسب و کار است.
