فوریه 26, 2024
اخبار و مطالب جدید خدمات جانبی مرتبط

حمل و نقل ریلی چیست؟

حمل و نقل ریلی یکی از سریع ترین روش های انتقال کالا( بار) و مسافر می باشد. جابه جایی مسافر یا بار و کالا( محموله های کشاورزی، خودروسازی، کالاهای سنگین و فله،فلزات، مواد شیمیایی، غلات، کود، مواد اولیه ساختمانی، انرژی که شامل: ذغال سنگ، نفت و توربین هایبادی است و همچنین تولیدات جنگلی ) از طریق شبکه راه آهن و ایستگاه های راه آهن را حمل و نقل ریلی گویند.

حضور واگن های زیاد و مختلف با ابعاد بزرگ در پشت لوکوموتیو خصوصا در مقایسه با وسیله جابه جایی مانند کامیون باعث میشود که این سبک از حمل و نقل بسیار کم هزینه تر و مفیدتر از حمل و نقل زمینی( جاده ای) هم در سطح حمل و نقل داخلی و هم در حمل و نقل بین الملی باشد. البته باید در نظر داشت که در بعضی از موارد در حمل و نقل ریلی کوریدرهای حمل و نقل فقط به حمل بار اختصاص دارند نه به جابه جایی افراد و مسافر. آسانی در حمل و نقل همواره اهمیت خاصی برای انسان ها داشته است.

به همین منظور برای رسیدن به این امر همیشه انسان ها در فکر بوده اند تا با سهولت و امنیت خاطر و صرف کمترین انرژی و هزینه جابه جایی های کالا(بار) یا افراد( مسافر) را به سرانجام برسانند و این امر منجر به تاسیس شرکت هایی در این زمینه شده تا با انجام خدمات بازرگانی خود بتوانند این دغدغه همیشگی انسان ها از دیر باز تا اکنون را در مقوله جابه جایی به خوبی مدیریت و به سر منزل مقصود برسانند. با پیشرفت های گسترده ای که در قرون وسطا اتفاق افتاد صنعتگران کوشیدند تا جایگزین های مناسبتری برای جابه جایی های روش سنتی پیدا کنند. همین امر منجر به این شد که در سال 1556 میلادی چند مهندس آلمانی اقدام به ساختن ریل هایی کوچک کنند تا بتوانند به راحتی ارابه های حاوی ذغال سنگ را از معادن خارج کنند. فکر و ایده اولیه آنها ساخت ریل های چوبی بود که به دلیل مقاومت کم جایگزین مناسبتری از جنس چدن برایشان پیدا شد و به مرور زمان واگن های بزرگ باسیستم بخار جایگزین حیوانات برای امر جابه جایی شدند و این اختراع عظیم شیوه ای نوین برای صنعت حمل و نقل گشت. به طوریکه امروزه برای ترخیص کالا از گمرگ هدر رفت نیروی انسانی زیاد نیست. گستردگی مسیرهای ریلی باعث شده تا خطوط ریلی از جایگاه ویژه ای در سراسر دنیا برخوردار شوند. طبق تحقیقات حدود1.1 میلیون کیلومتر خط راه آهن در ستاسر دنیا وجود دارد.که آمریکا حدود32% و بیشترین سهم از این خطوط را در اختیار دارد و سپس آسیا با 30% و اروپا با 24% در رده های بعد قرار می گیرند. البته ناگفته نماند که متاسفانه در برخی مناطق دور افتاده به دلیل عدم مسیرریلی و خطوط راه آهن امکان استفاده از این روش مقدور نمی باشد.

حمل و نقل ریلی شامل جابه جایی با مترو، قطارهای مسافربری، قطارهای باربری و… می شود. طراحی راه آهن به گونه ایست که با ریل های فلزی و خطوط دو ریله و موازی هم که معمولا از فولاد ساخته شده و به تیرهای متقاطع متصل شده تا فاصله ثابت بین دو ریل محفوظ بماند.قطارها به وسیله یک لوکوموتیو موتوری که با گازوئیل یا برق کار می کند روی خطوط راه آهن به حرکت در می آیند.

نکته: در صورت عدم بسته بندی کالا و فله ای بودن بار حتما از کانتینرهای استاندارد حمل و نقل که مخصوص این گونه جابه جایی ها طراحی شده است استفاده نمایید.

تاریخچه حمل و نقل ریلی در ایران:

ساخت 10460 کیلومتر مسیر راه آهن در مدت زمان 100 ساله در ایران و موقعیت جغرافیایی فوق العاده عالی کشور ایران برای ارتباط خاور دور به اروپا و خیلی از کشورهای استعمارگر به مقصد هندوستان فرصتی بی نظیر برای گسترده شدن و پیشرفت این سبک از حمل و نقل در ایران بوده که متاسفانه بنا به انجام یک سری اشتباهات حتی با وجود افزایش قیمت بلیط ها و تعرفه ها و عدم رسیدگی به صنعت ریلی کشور( فرسودگی واگن ها و…) موجب پسرفت و از رونق افتادن سودهای بین المللی (مثلا: صادرات کالا) و حتی ترجیح مسافران برای جایگزین کردن سایر وسایل حمل و نقل در این صنعت عظیم و پرکاربرد شده است.

گرچه خوشبختانه با انتخاب و استفاده بسیاری از تجار و بازرگان از همین شیوه جابه جایی در سالهای اخیر باعث شد تا شرکت های ترانزیت بیشماری در فکر رشد و پیشرفت صنعت ریلی در کشور بیفتند و با واردات انواع واگن های جدید و به روز در زنده سازی این صنعت روبه پایان برگی تازه از کتاب زندگی حمل و نقل ریلی در کشور باز کنند و نقطه عطفی برای آغازدوباره یک صنعت پرقدرت شوند. وجود واگن های مدرن و کاربردی حتی برای واردات کالا به کشور هم تاثیر شگرف خود را گذاشته است. حمل و نقل کالا از واگن های باربری که هریک دارای شکل خاص خود و همچنین وظیفه مخصوص به خود را دارد و از طریق شبکه را ه آهن دارای شرایط و مقررات خاص خود می باشد.

انواع واگن های باربری(حمل و نقل ریلی چگونه انجام میشود)؟

با توجه به انواع کالا ها که نیاز به جابه جایی دارند واگن های مختلفی از لحاظ ظاهری در شبکه راه آهن و قطارهای باربری تعبیه شده استکه در ادامه با هم به بررسی هرکدام از آنها خواهیم پرداخت.

واگن مخزن:

واگن های مخزن مورد استفاده در صنعت ریلی دارای دو نوع دو محوره و چهار محوره می باشند که کاربرد آنها برای حمل انواع مایعات و سوخت در کمترین زمان ممکن و آسودگی تاجران بابت حمل این گونه محموله است.

واگن مسطح:

حمل ماشین آلات و کالاهای سنگین با طول و ابعاد زیاد از وظایف این نوع واگن ها می باشد. واگن های مسطح نیز دارای سه نوع دو محوره ، چهار محوره و شش محوره هستند که جابه جایی قطعات آهنی، میلگرد و تیر آهن ها در حیطه اختیارات این سبک واگن مسطح است.

واگن یخچالی:

حمل و نقل مواد و کالاهای فاسد شدنی ( لبنیات، گوشت، سبزیجات و…) با واگن های یخچالی انجام میشود چرا که دارای سیستم اتوماتیک خنک کننده قوی و حرفه ای هستند.

واگن لبه کوتاه و لبه بلند:

حمل آهن آلات و مصالح ساختمانی بر عهده واگن لبه کوتاه و جابه جایی مواد معدنی و کالاهای صنعتی از جمله وظایف واگن لبه بلند می باشد. توانایی زیاد این نوع از واگن ها باعث شده که بارهای سنگین تا وزن چند تن هم با این نوع از واگن ها حمل شود.

واگن مسقف:

طراحی این سبگ واگن به منظور استفاده برای کالاهایی است که نیاز به پوشش سقفی و بسته شدن درب واگن دارند با این کار کالاها از هر گونه آسیب و مشکلی در امان می مانند. جابه جایی کالاهایی که نسبت به اکسیژن و رطوبت ضعیف هستند یا نیاز به دور ماندن از نور خورشید را دارند توسط واگن های مسقف که دارای دو نوع دومحوره و چهار محوره هستند صورت می گیرد.

مدارک مورد نیاز حمل کالا از طریق راه آهن:

برای حمل و نقل و انتقال کالا قطعا یک سری مدارک و اسناد مورد نیاز میباشد البته در کنار ارائه این مدارک شرکت های ترابری نیزعلاوه بر قوانین دولتی یک سری چارچوب کاری و قوانین شخصی ضمیمه قراردادها می کنند تا با امضای شما شرکت تعهد ارسال کالا به مقصد را برایتان تضمین کند. به طور کلی مشخصاتی مانند: نام، نشانی فرستنده و گیرنده، مشخصات کالا ، مبالغ و شرایط ارسال و… در تمامی قردادها ذکر خواهد شد و در صورت عدم رعایت شرکت ترابری به تعهدات خود موظف به جبران خسارت خواهد بود. پس از پر کردن فرم مربوط به اطلاعات اولیه و شخصی و تنظیم قرارداد یک برگه بارنامه به عنوان سند و مدرک بار بین طرفین قرارداد تنظیم میشود که نیاز به نگهداری و بایگانی از طرف شما را حتما دارد چرا که اگردر ارسال کالای شما ( حتی آسیب به کالا) مشکلی پیش آید با ارائه سند و مدرک بارنامه و تهعد شرکت باربری قادر به پیگری باشید در غیر این صورت اگر بارنامه از طرف شما ارائه نشود آن شرکت هیچ مسئولیتی در قبال تحویل کالاهای شما به دلیل عدم ارائه
بارنامه ( مثلا گم شدن توسط شما) را بر عهده نمی گیرد.

مسئله مهم دیگر تنظیم بیمه نامه در زمان عقد قرارداد میباشد. بر طبق قوانین دولتی دریافت بیمه نامه به مشتریان ازطرف همه شرکت های حمل و نقل ریلی الزامی است.

دسترسی آزاد به شبکه حمل و نقل ریلی:

خالی ازلطف نیست که بدانیم راه آهن فقط به دولت اختصاص ندارد و این بدان معنی است که فقط مراجع قانونی نیستند که می توانند به حمل و نقل بپردازند. وزارت راه و شهر سازی با اقدام کردن به جذب سرمایه گذاران خصوصی برای افزایش سهم حمل و نقل ریلی اقدام نموده است تا همان گونه که عموم افراد در کشور و جامعه حق استفاده از جاده ها و اتوبان ها را دارند حمل و نقل ریلی نیز برایشان آزاد باشد و پس از عقد قرارداد تجاری با وزارت راه و شهر سازی بتوانند از امکانات شبکه راه آهن و ترابری ریلی در صورت نیاز بهره ببرند. بدین منظور لازم است که در زمان تنظیم قرارداد نوع فعالیت خود را با پرداخت اجاره سالیانه از خطهای ریلی کشور ذکر نمایید تا آن خطوط در اجاره شخصی شما قرار گیرد.

در صورتی که شرکت مسافربری با خرید و تهیه واکن های مسافربری، باربری و گردشگری به این دسته از ترابری پیوسته باشد موظف به رعایت قوانین حفظ ایمنی، بیمه، مالیات و بقیه مقررات و استاندارها می باشد. دولت نیز متقابلا وظیفه دارد که امکانات عبور و مرور قطارها و توسعه و گسترش شرایط حمل و نقل را برعهده داشته و به خوبی به انجام وظایف متقابل خود پایپند باشد در غیر این صورت شرکت خصوصی مربوطه می تواند با تنظیم قرارداد به شکایت پرداخته و طلب خسارت های وارده از طرف دولت را نماید.

فاکتورهای محاسباتی قیمت حمل و نقل ریلی:

عوامل متفاوتی در محاسبه قیمت حمل و نقل ریلی از طریق راه آهن تاثیر گذار است که عبارتند از:

ابعاد کالا و نوع واگن: اندازه و سایز و وزن کالا و انتخاب نوع مخصوص واگن
ماهیت کالا: بررسی ماهیت کالای مورد نظر سمی، قابل اشتعال و…
نوع تحویل و میزان مسافت جابه جایی بار: مقدار دوری و نزدیکی مقصد تحویل کالا
بیمه: بیمه کالا پس از معین شدن نوع و ماهیت کالا
ترخیص کالا از گمرک: پس از عبور کالا از مرز هزینه ترخیص کالا از گمرک و هزینه واردات کالا تعیین می شود.

قوانین و مقررات حمل و نقل ریلی:

اصل چهارم قانون اساسی تنها جایست که کلمه راه آهن در آن گفته شده تا حق استفاده از حمل و نقل ریلی به دولت تعلق بگیرد اما در مجامع بین المللی برای انواع حمل و نقل ریلی کنواسیون هایی که هریک به موضوع خاصی اشاره کرده است به امضای کشورها رسیده است. وضع این کنواسیون ها بدین منظور صورت گرفته است که کشورهایی که به عضویت آن در می آیند از تمام ظرفیت ها و امکانات بین المللی استفاده نمایند.

برخی از مزایای روش حمل و نقل ریلی:

امنیت بالا در جابه جایی کالا( کم بودن تصادف در این روش)
هزینه مناسب و حتی به مراتب کمتر از سایر روش ها
مناسب حمل و نقل کالاهای معدنی( سنگ ها، ذغال سنگ، سوخت و غلات)
امکان جابه جایی کالا در هر نوع آب و هوای
مناسب جابه جایی کالاهایی با حجم بالا و نیازمند فضای زیاد
راحتی مسافران و دسترسی آنها به امکاناتی مانند: رستوران، سرویس بهداشتی، وسایل خواب و…
مصرف انرژی و سوخت مقرون تر نسبت به حمل و نقل جاده ای
سازگار با محیط زیست به دلیل عدم آلودگی هوا و آلودگی صوتی نسبت به خودروها

برخی از معایب حمل و نقل ریلی:

عدم استفاده از این شیوه کاری برای بسیاری از کشورها
نامناسب بودن برای برخی از کالاها
گاها سرعت پایین رسیدن کالا به مقصد به علت توقف یا خرابی شبکه ریلی در مسیر خصوصا مسیرهای طولانی

کلام پایانی:

با توجه به گستردگی بیشتر خطوط راه آهن در اکثر کشورهای پیشرفته امروزه بیشتر جابه جایی ها از طریق حمل و نقل ریلی انجام میشود چراکه این گونه هزینه تخلیه، بارگیری و بسته بندی کالا به حداقل ممکن می رسد و سلامت بار نیز تضمین شده تر است. و حتی در بخش مسافربری هم امنیت بالا و هزینه کمتری را داراست.

پایان مطلب